Yazım Kılavuzu

1. Aşama: Metnin Seçimi

• Metin, Kitabiyat’ın kapsamına dâhil olan alanlarla ilgili olmalı ve akademik bir nitelik taşımalıdır.
• Kitabiyat’ın ana hedefi modern dönemde yapılan çalışmalara dair kritik yazıları olmakla birlikte yazma eser, klasik metin vb. üzerine yazılan yazılar da kabul edilmektedir.
• Metin, kritik eden yazarın çalışma alanına hitap etmeli yahut yazarın ilgili olduğu bir konu üzerine yazılmış olmalıdır.
• Kritik yazarı, değerlendirilmek üzere seçilen metne herhangi bir aşamasında katkıda bulunmuş olmamalıdır. Metnin önsözünde/girişinde/herhangi bir dipnotunda kritik eden yazara teşekkür ifadesi bulunmamalıdır.

 

2. Aşama: Okuma ve Yazıya Hazırlık Süreci

Okuma ve yazım sürecinde bazı soruların cevaplanarak değerlendirilmesi beklenmektedir. Bu soruların tümünü, kritik edilecek her metinde dikkate almak mümkün olmayabilir. Yazarlar metnin dili, biçimi, yöntemi, kaynak kullanımı, başlıca tespit ve iddiaları, hedef kitlesi gibi temel özelliklerini tanıtıp kritik ettikten sonra uygun gördükleri birkaç tespit veya iddia üzerine odaklanabilirler.

Kritik metninde cevap bulması beklenen soruları şu şekilde belirtmek mümkündür:

• Metnin konu düzeni, bölümleri, başlıkları ve fizikî özellikleri nelerdir?
• Metnin amacı, ana teması, başlıca tespit ve iddiaları, varsayımları ve argümanları nelerdir? Başlıca tespit ve iddiaların özgünlük durumu nedir, temellendirilişi nasıldır?
• Metin, yazarın başka bir araştırma projesinin devamı veya doktora tezi gibi bir araştırma sürecinin çıktısı mıdır? Eğer böyle ise bu hususa içerikte değinilmiş midir?
• Metinden istifade etmeye yardımcı olacak dizin, harita, şekiller, grafikler, resimler, kısaltmalar, kaynakça gibi kısımlar var mıdır, bunların düzeni nasıldır, ilgili metin için kullanımı gerekli midir?
• Kitabın hedef kitlesi kim(ler)dir?
• Metinde araştırma için belirlenen yöntem/ler nelerdir? Belirlenen yöntem metnin konusuna uygun mudur?
• Yazar, objektifliği esas alabilmiş midir, yoksa çalışmasını herhangi bir geleneğin, ideolojinin veya teorinin gölgesinde mi oluşturmuştur?
• Metinde kaynak kullanımı nasıldır ve kaynakların (birincil, ikincil…) durumu nedir?
• Yazar, metinde belirttiği hedeflere ulaşmış mıdır?
• Metnin alana katkısı nedir? Metin alanla ilgili güncel tartışmalara ne ölçüde hitap etmektedir? Hangi problemlere çözüm sunmaktadır? Önceki çalışmalarla bir süreklilik içinde midir?
• Metindeki araştırmanın sınırlılıkları nelerdir? Konu tüm yönleriyle ele alınmış mıdır?
• Metnin hedefi doğrultusunda konular yeterince işlenmiş midir?
• Metinde çelişkili yargılar veya cevapsız kalan sorular var mıdır? Metnin hangi kısımları-önermeleri daha fazla tartışma gerektirmektedir?
• Metinde yazar mevcut bilgiyi sadece teyit ederek mi sunmaktadır yoksa üzerine inşa ettiği bir iddiası var mıdır?
• Metnin hareket noktası ve konuyu ele alış tarzı nasıldır?
• Metnin dili ve üslubu nasıldır? Metinde alanın terimleri uygun ve yeterince kullanılmış mıdır?
• Dipnot, kaynakça, tarih vb. bilgilerde yanlışlık var mıdır?

Kritik metninin ortaya çıkma sürecinde aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulabilir:

• Yazarın milliyeti, siyasi görüşü, eğitimi, entelektüel ilgi alanları ve yetiştiği ortam ve dönem, söz konusu eserin nasıl şekillendiğine dair önemli ipuçları içerebileceği için bu hususların dikkate alınması uygun olacaktır.
• Yazarla ilgili verilecek bilgiler metnin tanıtım ve değerlendirmesine katkı sağlayıcı olmalıdır. Yazarların akademik unvanı çok gerekli olmadığı sürece belirtilmemelidir.
• Kritik edilecek eserin okunması sürecinde metinle ilgili tüm bu hususlara, ayrıca metnin zayıf ve güçlü yönlerine dair notlar alınmalıdır.
• Metnin sadece zayıf ve sorunlu yönlerine odaklanılmamalı, iyi ve başarılı yönleri de gündemde tutulmalıdır.
• Yazım sürecinde kritik yazısının ana tezinin-meselesinin ne olacağına karar verilmelidir.
• Kitabiyat yazarlarının bilgi verirken ve değerlendirme yaparken başka araştırmalara atıf yapmaları beklenir.
• Yazarlar kritiğe konu edindiği metinden bilgi, tespit ve değerlendirme aktarırken ilgili sayfalara, yazı içinde atıf yapmalıdır. Örnek: “Yazar, kitabın hedef kitlesinin… olduğunu belirtmektedir (s. 13)”.
• Kritik yazısında kullanılan atıf sistemi, İSNAD Atıf Sistemi 2. edisyona (Dipnotlu) uygun olmalıdır.

Türkçe İSNAD Atıf Sistemi için tıklayınız.

İngilizce İSNAD Atıf Sistemi için tıklayınız.

Arapça İSNAD Atıf Sistemi için tıklayınız.

 

Kaynakça

• Metin içinde bilgi, tespit ve değerlendirme için atıf yapılan eserler, “Kaynakça” başlığı altında İsnad Atıf Sistemi 2. edisyona uygun olarak metnin sonuna eklenmelidir.

 

Yazının Biçim ve Üslubu

• Yazarlar kendilerini “hâkim/yargıç” konumunda görmemeli, yargılayıcı ve hedef gösterici bir tavırdan kaçınmalıdır.
• Yazılar başlık, giriş, gelişme, sonuç ve kaynakça kısımlarından oluşmalıdır. Yazılarda akademik bir dil ve üslup kullanılmalıdır. Alay edici, hakaret edici, küçümseyici ve onur kırıcı ifadeler kullanılmamalıdır. Bununla birlikte aşırı övgü ve gereksiz yüceltici ifadelere de yer verilmemelidir. Nesnel ve yapıcı bir dil kullanılmalı ve kişiselleştirmekten uzak durularak yazardan ziyade eserin içeriği odak noktası yapılmalıdır. Tasvir ve değerlendirmeler daha sade ve anlaşılır ifadelerle sistematik olarak ele alınmalıdır. Mümkün olduğu ölçüde kısa cümleler tercih edilmelidir. Cümleler ve paragraflar arasında mantık örgüsüne ve insicama dikkat edilmelidir. Metin kritik edilirken takip edilen plan, metindeki düzenle paralel olmayabilir.
• Okurun konuyla ilgili az bir bilgiye sahip olabileceği hesaba katılarak yaygın olmayan terminoloji asgari düzeyde kullanılmalı ya da teknik kavramlar kısaca açıklanmalıdır. Metindeki imla ile ilgili hatalara sadece birkaç örnek verilerek dikkat çekilebilir, tespit edilen diğer hatalar dipnotta zikredilmelidir. Yazarın mümkün olduğunca az alıntı yaparak metni kendi cümleleriyle inşa etmesi beklenir. Eser sahibinin kritik edilmiş eserine cevap yazma hakkının bulunduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

 

Şekil ve Düzen

• Yazılar Microsoft Office Word programında yazılmalıdır.
• Yazı için kelime sınırı bulunmamaktadır. (Gereksiz ve önemsiz detaylardan, tekrarlardan kaçınılmalıdır.)
• Türkçe ve İngilizce metinler için; yazı karakteri Book Antiqua, 12 punto, satırlar 1,2 aralıklı, dipnotlar 10 punto ve tek aralıklı yazılmalıdır. Paragraf aralığı önce 6 nk, sonra 6 nk şeklinde ayarlanmalı ve iki yana yaslanmalıdır. Ana metin (Dipnotlar ve Kaynakça hariç) paragraf girintisi ilk satır 1, 25 cm değerinde olmalıdır. Arapça metinler için ise; yazı karakteri Traditional Arabic, 15 punto, satırlar tek aralıklı, dipnotlar 13 punto ve tek aralıklı yazılmalıdır. Paragraf aralığı önce 3 nk, sonra 3 nk şeklinde ayarlanmalı ve iki yana yaslanmalıdır.